SRIMAD BHAGAWAD GITA CHAPTER 11

રચન: વેદ વ્યાસ

અથ એકાદશો‌உધ્યાયઃ |

અર્જુન ઉવાચ |
મદનુગ્રહાય પરમં ગુહ્યમધ્યાત્મસંજ્ઞિતમ |
યત્ત્વયોક્તં વચસ્તેન મોહો‌உયં વિગતો મમ || 1 ||

ભવાપ્યયૌ હિ ભૂતાનાં શ્રુતૌ વિસ્તરશો મયા |
ત્વત્તઃ કમલપત્રાક્ષ માહાત્મ્યમપિ ચાવ્યયમ || 2 ||

એવમેતદ્યથાત્થ ત્વમાત્માનં પરમેશ્વર |
દ્રષ્ટુમિચ્છામિ તે રૂપમૈશ્વરં પુરુષોત્તમ || 3 ||

મન્યસે યદિ તચ્છક્યં મયા દ્રષ્ટુમિતિ પ્રભો |
યોગેશ્વર તતો મે ત્વં દર્શયાત્માનમવ્યયમ || 4 ||

શ્રીભગવાનુવાચ |
પશ્ય મે પાર્થ રૂપાણિ શતશો‌உથ સહસ્રશઃ |
નાનાવિધાનિ દિવ્યાનિ નાનાવર્ણાકૃતીનિ ચ || 5 ||

પશ્યાદિત્યાન્વસૂન્રુદ્રાનશ્વિનૌ મરુતસ્તથા |
બહૂન્યદૃષ્ટપૂર્વાણિ પશ્યાશ્ચર્યાણિ ભારત || 6 ||

ઇહૈકસ્થં જગત્કૃત્સ્નં પશ્યાદ્ય સચરાચરમ |
મમ દેહે ગુડાકેશ યચ્ચાન્યદ્દ્રષ્ટુમિચ્છસિ || 7 ||

ન તુ માં શક્યસે દ્રષ્ટુમનેનૈવ સ્વચક્ષુષા |
દિવ્યં દદામિ તે ચક્ષુઃ પશ્ય મે યોગમૈશ્વરમ || 8 ||

સંજય ઉવાચ |
એવમુક્ત્વા તતો રાજન્મહાયોગેશ્વરો હરિઃ |
દર્શયામાસ પાર્થાય પરમં રૂપમૈશ્વરમ || 9 ||

અનેકવક્ત્રનયનમનેકાદ્ભુતદર્શનમ |
અનેકદિવ્યાભરણં દિવ્યાનેકોદ્યતાયુધમ || 10 ||

દિવ્યમાલ્યામ્બરધરં દિવ્યગન્ધાનુલેપનમ |
સર્વાશ્ચર્યમયં દેવમનન્તં વિશ્વતોમુખમ || 11 ||

દિવિ સૂર્યસહસ્રસ્ય ભવેદ્યુગપદુત્થિતા |
યદિ ભાઃ સદૃશી સા સ્યાદ્ભાસસ્તસ્ય મહાત્મનઃ || 12 ||

તત્રૈકસ્થં જગત્કૃત્સ્નં પ્રવિભક્તમનેકધા |
અપશ્યદ્દેવદેવસ્ય શરીરે પાંડવસ્તદા || 13 ||

તતઃ સ વિસ્મયાવિષ્ટો હૃષ્ટરોમા ધનંજયઃ |
પ્રણમ્ય શિરસા દેવં કૃતાઞ્જલિરભાષત || 14 ||

અર્જુન ઉવાચ |
પશ્યામિ દેવાંસ્તવ દેવ દેહે સર્વાંસ્તથા ભૂતવિશેષસંઘાન |
બ્રહ્માણમીશં કમલાસનસ્થમૃષીંશ્ચ સર્વાનુરગાંશ્ચ દિવ્યાન || 15 ||

અનેકબાહૂદરવક્ત્રનેત્રં પશ્યામિ ત્વાં સર્વતો‌உનન્તરૂપમ |
નાન્તં ન મધ્યં ન પુનસ્તવાદિં પશ્યામિ વિશ્વેશ્વર વિશ્વરૂપ || 16 ||

કિરીટિનં ગદિનં ચક્રિણં ચ તેજોરાશિં સર્વતો દીપ્તિમન્તમ |
પશ્યામિ ત્વાં દુર્નિરીક્ષ્યં સમન્તાદ્દીપ્તાનલાર્કદ્યુતિમપ્રમેયમ || 17 ||

ત્વમક્ષરં પરમં વેદિતવ્યં ત્વમસ્ય વિશ્વસ્ય પરં નિધાનમ |
ત્વમવ્યયઃ શાશ્વતધર્મગોપ્તા સનાતનસ્ત્વં પુરુષો મતો મે || 18 ||

અનાદિમધ્યાન્તમનન્તવીર્યમનન્તબાહું શશિસૂર્યનેત્રમ |
પશ્યામિ ત્વાં દીપ્તહુતાશવક્ત્રં સ્વતેજસા વિશ્વમિદં તપન્તમ || 19 ||

દ્યાવાપૃથિવ્યોરિદમન્તરં હિ વ્યાપ્તં ત્વયૈકેન દિશશ્ચ સર્વાઃ |
દૃષ્ટ્વાદ્ભુતં રૂપમુગ્રં તવેદં લોકત્રયં પ્રવ્યથિતં મહાત્મન || 20 ||

અમી હિ ત્વાં સુરસઙ્ઘા વિશન્તિ કેચિદ્ભીતાઃ પ્રાઞ્જલયો ગૃણન્તિ |
સ્વસ્તીત્યુક્ત્વા મહર્ષિસિદ્ધસંઘાઃ સ્તુવન્તિ ત્વાં સ્તુતિભિઃ પુષ્કલાભિઃ || 21 ||

રુદ્રાદિત્યા વસવો યે ચ સાધ્યા વિશ્વે‌உશ્વિનૌ મરુતશ્ચોષ્મપાશ્ચ |
ગન્ધર્વયક્ષાસુરસિદ્ધસંઘા વીક્ષન્તે ત્વાં વિસ્મિતાશ્ચૈવ સર્વે || 22 ||

રૂપં મહત્તે બહુવક્ત્રનેત્રં મહાબાહો બહુબાહૂરુપાદમ |
બહૂદરં બહુદંષ્ટ્રાકરાલં દૃષ્ટ્વા લોકાઃ પ્રવ્યથિતાસ્તથાહમ || 23 ||

નભઃસ્પૃશં દીપ્તમનેકવર્ણં વ્યાત્તાનનં દીપ્તવિશાલનેત્રમ |
દૃષ્ટ્વા હિ ત્વાં પ્રવ્યથિતાન્તરાત્મા ધૃતિં ન વિન્દામિ શમં ચ વિષ્ણો || 24 ||

દંષ્ટ્રાકરાલાનિ ચ તે મુખાનિ દૃષ્ટ્વૈવ કાલાનલસંનિભાનિ |
દિશો ન જાને ન લભે ચ શર્મ પ્રસીદ દેવેશ જગન્નિવાસ || 25 ||

અમી ચ ત્વાં ધૃતરાષ્ટ્રસ્ય પુત્રાઃ સર્વે સહૈવાવનિપાલસંઘૈઃ |
ભીષ્મો દ્રોણઃ સૂતપુત્રસ્તથાસૌ સહાસ્મદીયૈરપિ યોધમુખ્યૈઃ || 26 ||

વક્ત્રાણિ તે ત્વરમાણા વિશન્તિ દંષ્ટ્રાકરાલાનિ ભયાનકાનિ |
કેચિદ્વિલગ્ના દશનાન્તરેષુ સંદૃશ્યન્તે ચૂર્ણિતૈરુત્તમાઙ્ગૈઃ || 27 ||

યથા નદીનાં બહવો‌உમ્બુવેગાઃ સમુદ્રમેવાભિમુખા દ્રવન્તિ |
તથા તવામી નરલોકવીરા વિશન્તિ વક્ત્રાણ્યભિવિજ્વલન્તિ || 28 ||

યથા પ્રદીપ્તં જ્વલનં પતંગા વિશન્તિ નાશાય સમૃદ્ધવેગાઃ |
તથૈવ નાશાય વિશન્તિ લોકાસ્તવાપિ વક્ત્રાણિ સમૃદ્ધવેગાઃ || 29 ||

લેલિહ્યસે ગ્રસમાનઃ સમન્તાલ્લોકાન્સમગ્રાન્વદનૈર્જ્વલદ્ભિઃ |
તેજોભિરાપૂર્ય જગત્સમગ્રં ભાસસ્તવોગ્રાઃ પ્રતપન્તિ વિષ્ણો || 30 ||

આખ્યાહિ મે કો ભવાનુગ્રરૂપો નમો‌உસ્તુ તે દેવવર પ્રસીદ |
વિજ્ઞાતુમિચ્છામિ ભવન્તમાદ્યં ન હિ પ્રજાનામિ તવ પ્રવૃત્તિમ || 31 ||

શ્રીભગવાનુવાચ |
કાલો‌உસ્મિ લોકક્ષયકૃત્પ્રવૃદ્ધો લોકાન્સમાહર્તુમિહ પ્રવૃત્તઃ |
ઋતે‌உપિ ત્વાં ન ભવિષ્યન્તિ સર્વે યે‌உવસ્થિતાઃ પ્રત્યનીકેષુ યોધાઃ || 32 ||

તસ્માત્ત્વમુત્તિષ્ઠ યશો લભસ્વ જિત્વા શત્રૂન્ભુઙ્ક્ષ્વ રાજ્યં સમૃદ્ધમ |
મયૈવૈતે નિહતાઃ પૂર્વમેવ નિમિત્તમાત્રં ભવ સવ્યસાચિન || 33 ||

દ્રોણં ચ ભીષ્મં ચ જયદ્રથં ચ કર્ણં તથાન્યાનપિ યોધવીરાન |
મયા હતાંસ્ત્વં જહિ મા વ્યથિષ્ઠા યુધ્યસ્વ જેતાસિ રણે સપત્નાન || 34 ||

સંજય ઉવાચ |
એતચ્છ્રુત્વા વચનં કેશવસ્ય કૃતાઞ્જલિર્વેપમાનઃ કિરીટી |
નમસ્કૃત્વા ભૂય એવાહ કૃષ્ણં સગદ્ગદં ભીતભીતઃ પ્રણમ્ય || 35 ||

અર્જુન ઉવાચ |
સ્થાને હૃષીકેશ તવ પ્રકીર્ત્યા જગત્પ્રહૃષ્યત્યનુરજ્યતે ચ |
રક્ષાંસિ ભીતાનિ દિશો દ્રવન્તિ સર્વે નમસ્યન્તિ ચ સિદ્ધસંઘાઃ || 36 ||

કસ્માચ્ચ તે ન નમેરન્મહાત્મન્ગરીયસે બ્રહ્મણો‌உપ્યાદિકર્ત્રે |
અનન્ત દેવેશ જગન્નિવાસ ત્વમક્ષરં સદસત્તત્પરં યત || 37 ||

ત્વમાદિદેવઃ પુરુષઃ પુરાણસ્ત્વમસ્ય વિશ્વસ્ય પરં નિધાનમ |
વેત્તાસિ વેદ્યં ચ પરં ચ ધામ ત્વયા તતં વિશ્વમનન્તરૂપ || 38 ||

વાયુર્યમો‌உગ્નિર્વરુણઃ શશાઙ્કઃ પ્રજાપતિસ્ત્વં પ્રપિતામહશ્ચ |
નમો નમસ્તે‌உસ્તુ સહસ્રકૃત્વઃ પુનશ્ચ ભૂયો‌உપિ નમો નમસ્તે || 39 ||

નમઃ પુરસ્તાદથ પૃષ્ઠતસ્તે નમો‌உસ્તુ તે સર્વત એવ સર્વ |
અનન્તવીર્યામિતવિક્રમસ્ત્વં સર્વં સમાપ્નોષિ તતો‌உસિ સર્વઃ || 40 ||

સખેતિ મત્વા પ્રસભં યદુક્તં હે કૃષ્ણ હે યાદવ હે સખેતિ |
અજાનતા મહિમાનં તવેદં મયા પ્રમાદાત્પ્રણયેન વાપિ || 41 ||

યચ્ચાવહાસાર્થમસત્કૃતો‌உસિ વિહારશય્યાસનભોજનેષુ |
એકો‌உથવાપ્યચ્યુત તત્સમક્ષં તત્ક્ષામયે ત્વામહમપ્રમેયમ || 42 ||

પિતાસિ લોકસ્ય ચરાચરસ્ય ત્વમસ્ય પૂજ્યશ્ચ ગુરુર્ગરીયાન |
ન ત્વત્સમો‌உસ્ત્યભ્યધિકઃ કુતો‌உન્યો લોકત્રયે‌உપ્યપ્રતિમપ્રભાવ || 43 ||

તસ્માત્પ્રણમ્ય પ્રણિધાય કાયં પ્રસાદયે ત્વામહમીશમીડ્યમ |
પિતેવ પુત્રસ્ય સખેવ સખ્યુઃ પ્રિયઃ પ્રિયાયાર્હસિ દેવ સોઢુમ || 44 ||

અદૃષ્ટપૂર્વં હૃષિતો‌உસ્મિ દૃષ્ટ્વા ભયેન ચ પ્રવ્યથિતં મનો મે |
તદેવ મે દર્શય દેવરૂપં પ્રસીદ દેવેશ જગન્નિવાસ || 45 ||

કિરીટિનં ગદિનં ચક્રહસ્તમિચ્છામિ ત્વાં દ્રષ્ટુમહં તથૈવ |
તેનૈવ રૂપેણ ચતુર્ભુજેન સહસ્રબાહો ભવ વિશ્વમૂર્તે || 46 ||

શ્રીભગવાનુવાચ |
મયા પ્રસન્નેન તવાર્જુનેદં રૂપં પરં દર્શિતમાત્મયોગાત |
તેજોમયં વિશ્વમનન્તમાદ્યં યન્મે ત્વદન્યેન ન દૃષ્ટપૂર્વમ || 47 ||

ન વેદયજ્ઞાધ્યયનૈર્ન દાનૈર્ન ચ ક્રિયાભિર્ન તપોભિરુગ્રૈઃ |
એવંરૂપઃ શક્ય અહં નૃલોકે દ્રષ્ટું ત્વદન્યેન કુરુપ્રવીર || 48 ||

મા તે વ્યથા મા ચ વિમૂઢભાવો દૃષ્ટ્વા રૂપં ઘોરમીદૃઙ્મમેદમ |
વ્યપેતભીઃ પ્રીતમનાઃ પુનસ્ત્વં તદેવ મે રૂપમિદં પ્રપશ્ય || 49 ||

સંજય ઉવાચ |
ઇત્યર્જુનં વાસુદેવસ્તથોક્ત્વા સ્વકં રૂપં દર્શયામાસ ભૂયઃ |
આશ્વાસયામાસ ચ ભીતમેનં ભૂત્વા પુનઃ સૌમ્યવપુર્મહાત્મા || 50 ||

અર્જુન ઉવાચ |
દૃષ્ટ્વેદં માનુષં રૂપં તવ સૌમ્યં જનાર્દન |
ઇદાનીમસ્મિ સંવૃત્તઃ સચેતાઃ પ્રકૃતિં ગતઃ || 51 ||

શ્રીભગવાનુવાચ |
સુદુર્દર્શમિદં રૂપં દૃષ્ટવાનસિ યન્મમ |
દેવા અપ્યસ્ય રૂપસ્ય નિત્યં દર્શનકાઙ્ક્ષિણઃ || 52 ||

નાહં વેદૈર્ન તપસા ન દાનેન ન ચેજ્યયા |
શક્ય એવંવિધો દ્રષ્ટું દૃષ્ટવાનસિ માં યથા || 53 ||

ભક્ત્યા ત્વનન્યયા શક્ય અહમેવંવિધો‌உર્જુન |
જ્ઞાતું દ્રષ્ટું ચ તત્ત્વેન પ્રવેષ્ટું ચ પરંતપ || 54 ||

મત્કર્મકૃન્મત્પરમો મદ્ભક્તઃ સઙ્ગવર્જિતઃ |
નિર્વૈરઃ સર્વભૂતેષુ યઃ સ મામેતિ પાંડવ || 55 ||

ઓં તત્સદિતિ શ્રીમદ્ભગવદ્ગીતાસૂપનિષત્સુ બ્રહ્મવિદ્યાયાં યોગશાસ્ત્રે શ્રીકૃષ્ણાર્જુનસંવાદે

વિશ્વરૂપદર્શનયોગો નામૈકાદશો‌உધ્યાયઃ ||11 ||