SRIMAD BHAGAWAD GITA CHAPTER 14

રચન: વેદ વ્યાસ

અથ ચતુર્દશો‌உધ્યાયઃ |

શ્રીભગવાનુવાચ |
પરં ભૂયઃ પ્રવક્ષ્યામિ જ્ઞાનાનાં જ્ઞાનમુત્તમમ |
યજ્જ્ઞાત્વા મુનયઃ સર્વે પરાં સિદ્ધિમિતો ગતાઃ || 1 ||

ઇદં જ્ઞાનમુપાશ્રિત્ય મમ સાધર્મ્યમાગતાઃ |
સર્ગે‌உપિ નોપજાયન્તે પ્રલયે ન વ્યથન્તિ ચ || 2 ||

મમ યોનિર્મહદ્બ્રહ્મ તસ્મિન્ગર્ભં દધામ્યહમ |
સંભવઃ સર્વભૂતાનાં તતો ભવતિ ભારત || 3 ||

સર્વયોનિષુ કૌન્તેય મૂર્તયઃ સંભવન્તિ યાઃ |
તાસાં બ્રહ્મ મહદ્યોનિરહં બીજપ્રદઃ પિતા || 4 ||

સત્ત્વં રજસ્તમ ઇતિ ગુણાઃ પ્રકૃતિસંભવાઃ |
નિબધ્નન્તિ મહાબાહો દેહે દેહિનમવ્યયમ || 5 ||

તત્ર સત્ત્વં નિર્મલત્વાત્પ્રકાશકમનામયમ |
સુખસઙ્ગેન બધ્નાતિ જ્ઞાનસઙ્ગેન ચાનઘ || 6 ||

રજો રાગાત્મકં વિદ્ધિ તૃષ્ણાસઙ્ગસમુદ્ભવમ |
તન્નિબધ્નાતિ કૌન્તેય કર્મસઙ્ગેન દેહિનમ || 7 ||

તમસ્ત્વજ્ઞાનજં વિદ્ધિ મોહનં સર્વદેહિનામ |
પ્રમાદાલસ્યનિદ્રાભિસ્તન્નિબધ્નાતિ ભારત || 8 ||

સત્ત્વં સુખે સંજયતિ રજઃ કર્મણિ ભારત |
જ્ઞાનમાવૃત્ય તુ તમઃ પ્રમાદે સંજયત્યુત || 9 ||

રજસ્તમશ્ચાભિભૂય સત્ત્વં ભવતિ ભારત |
રજઃ સત્ત્વં તમશ્ચૈવ તમઃ સત્ત્વં રજસ્તથા || 10 ||

સર્વદ્વારેષુ દેહે‌உસ્મિન્પ્રકાશ ઉપજાયતે |
જ્ઞાનં યદા તદા વિદ્યાદ્વિવૃદ્ધં સત્ત્વમિત્યુત || 11 ||

લોભઃ પ્રવૃત્તિરારમ્ભઃ કર્મણામશમઃ સ્પૃહા |
રજસ્યેતાનિ જાયન્તે વિવૃદ્ધે ભરતર્ષભ || 12 ||

અપ્રકાશો‌உપ્રવૃત્તિશ્ચ પ્રમાદો મોહ એવ ચ |
તમસ્યેતાનિ જાયન્તે વિવૃદ્ધે કુરુનન્દન || 13 ||

યદા સત્ત્વે પ્રવૃદ્ધે તુ પ્રલયં યાતિ દેહભૃત |
તદોત્તમવિદાં લોકાનમલાન્પ્રતિપદ્યતે || 14 ||

રજસિ પ્રલયં ગત્વા કર્મસઙ્ગિષુ જાયતે |
તથા પ્રલીનસ્તમસિ મૂઢયોનિષુ જાયતે || 15 ||

કર્મણઃ સુકૃતસ્યાહુઃ સાત્ત્વિકં નિર્મલં ફલમ |
રજસસ્તુ ફલં દુઃખમજ્ઞાનં તમસઃ ફલમ || 16 ||

સત્ત્વાત્સંજાયતે જ્ઞાનં રજસો લોભ એવ ચ |
પ્રમાદમોહૌ તમસો ભવતો‌உજ્ઞાનમેવ ચ || 17 ||

ઊર્ધ્વં ગચ્છન્તિ સત્ત્વસ્થા મધ્યે તિષ્ઠન્તિ રાજસાઃ |
જઘન્યગુણવૃત્તિસ્થા અધો ગચ્છન્તિ તામસાઃ || 18 ||

નાન્યં ગુણેભ્યઃ કર્તારં યદા દ્રષ્ટાનુપશ્યતિ |
ગુણેભ્યશ્ચ પરં વેત્તિ મદ્ભાવં સો‌உધિગચ્છતિ || 19 ||

ગુણાનેતાનતીત્ય ત્રીન્દેહી દેહસમુદ્ભવાન |
જન્મમૃત્યુજરાદુઃખૈર્વિમુક્તો‌உમૃતમશ્નુતે || 20 ||

અર્જુન ઉવાચ |
કૈર્લિઙ્ગૈસ્ત્રીન્ગુણાનેતાનતીતો ભવતિ પ્રભો |
કિમાચારઃ કથં ચૈતાંસ્ત્રીન્ગુણાનતિવર્તતે || 21 ||

શ્રીભગવાનુવાચ |
પ્રકાશં ચ પ્રવૃત્તિં ચ મોહમેવ ચ પાંડવ |
ત દ્વેષ્ટિ સંપ્રવૃત્તાનિ ન નિવૃત્તાનિ કાઙ્ક્ષતિ || 22 ||

ઉદાસીનવદાસીનો ગુણૈર્યો ન વિચાલ્યતે |
ગુણા વર્તન્ત ઇત્યેવ યો‌உવતિષ્ઠતિ નેઙ્ગતે || 23 ||

સમદુઃખસુખઃ સ્વસ્થઃ સમલોષ્ટાશ્મકાઞ્ચનઃ |
તુલ્યપ્રિયાપ્રિયો ધીરસ્તુલ્યનિન્દાત્મસંસ્તુતિઃ || 24 ||

માનાપમાનયોસ્તુલ્યસ્તુલ્યો મિત્રારિપક્ષયોઃ |
સર્વારમ્ભપરિત્યાગી ગુણાતીતઃ સ ઉચ્યતે || 25 ||

માં ચ યો‌உવ્યભિચારેણ ભક્તિયોગેન સેવતે |
સ ગુણાન્સમતીત્યૈતાન્બ્રહ્મભૂયાય કલ્પતે || 26 ||

બ્રહ્મણો હિ પ્રતિષ્ઠાહમમૃતસ્યાવ્યયસ્ય ચ |
શાશ્વતસ્ય ચ ધર્મસ્ય સુખસ્યૈકાન્તિકસ્ય ચ || 27 ||

ઓં તત્સદિતિ શ્રીમદ્ભગવદ્ગીતાસૂપનિષત્સુ બ્રહ્મવિદ્યાયાં યોગશાસ્ત્રે શ્રીકૃષ્ણાર્જુનસંવાદે

ગુણત્રયવિભાગયોગો નામ ચતુર્દશો‌உધ્યાયઃ ||14 ||