રચન: વેદ વ્યાસ
અથ ષોડશોஉધ્યાયઃ |
શ્રીભગવાનુવાચ |
અભયં સત્ત્વસંશુદ્ધિર્જ્ઞાનયોગવ્યવસ્થિતિઃ |
દાનં દમશ્ચ યજ્ઞશ્ચ સ્વાધ્યાયસ્તપ આર્જવમ || 1 ||
અહિંસા સત્યમક્રોધસ્ત્યાગઃ શાન્તિરપૈશુનમ |
દયા ભૂતેષ્વલોલુપ્ત્વં માર્દવં હ્રીરચાપલમ || 2 ||
તેજઃ ક્ષમા ધૃતિઃ શૌચમદ્રોહો નાતિમાનિતા |
ભવન્તિ સંપદં દૈવીમભિજાતસ્ય ભારત || 3 ||
દમ્ભો દર્પોஉભિમાનશ્ચ ક્રોધઃ પારુષ્યમેવ ચ |
અજ્ઞાનં ચાભિજાતસ્ય પાર્થ સંપદમાસુરીમ || 4 ||
દૈવી સંપદ્વિમોક્ષાય નિબન્ધાયાસુરી મતા |
મા શુચઃ સંપદં દૈવીમભિજાતોஉસિ પાંડવ || 5 ||
દ્વૌ ભૂતસર્ગૌ લોકેஉસ્મિન્દૈવ આસુર એવ ચ |
દૈવો વિસ્તરશઃ પ્રોક્ત આસુરં પાર્થ મે શૃણુ || 6 ||
પ્રવૃત્તિં ચ નિવૃત્તિં ચ જના ન વિદુરાસુરાઃ |
ન શૌચં નાપિ ચાચારો ન સત્યં તેષુ વિદ્યતે || 7 ||
અસત્યમપ્રતિષ્ઠં તે જગદાહુરનીશ્વરમ |
અપરસ્પરસંભૂતં કિમન્યત્કામહૈતુકમ || 8 ||
એતાં દૃષ્ટિમવષ્ટભ્ય નષ્ટાત્માનોஉલ્પબુદ્ધયઃ |
પ્રભવન્ત્યુગ્રકર્માણઃ ક્ષયાય જગતોஉહિતાઃ || 9 ||
કામમાશ્રિત્ય દુષ્પૂરં દમ્ભમાનમદાન્વિતાઃ |
મોહાદ્ગૃહીત્વાસદ્ગ્રાહાન્પ્રવર્તન્તેஉશુચિવ્રતાઃ || 10 ||
ચિન્તામપરિમેયાં ચ પ્રલયાન્તામુપાશ્રિતાઃ |
કામોપભોગપરમા એતાવદિતિ નિશ્ચિતાઃ || 11 ||
આશાપાશશતૈર્બદ્ધાઃ કામક્રોધપરાયણાઃ |
ઈહન્તે કામભોગાર્થમન્યાયેનાર્થસંચયાન || 12 ||
ઇદમદ્ય મયા લબ્ધમિમં પ્રાપ્સ્યે મનોરથમ |
ઇદમસ્તીદમપિ મે ભવિષ્યતિ પુનર્ધનમ || 13 ||
અસૌ મયા હતઃ શત્રુર્હનિષ્યે ચાપરાનપિ |
ઈશ્વરોஉહમહં ભોગી સિદ્ધોஉહં બલવાન્સુખી || 14 ||
આઢ્યોஉભિજનવાનસ્મિ કોஉન્યોસ્તિ સદૃશો મયા |
યક્ષ્યે દાસ્યામિ મોદિષ્ય ઇત્યજ્ઞાનવિમોહિતાઃ || 15 ||
અનેકચિત્તવિભ્રાન્તા મોહજાલસમાવૃતાઃ |
પ્રસક્તાઃ કામભોગેષુ પતન્તિ નરકેஉશુચૌ || 16 ||
આત્મસંભાવિતાઃ સ્તબ્ધા ધનમાનમદાન્વિતાઃ |
યજન્તે નામયજ્ઞૈસ્તે દમ્ભેનાવિધિપૂર્વકમ || 17 ||
અહંકારં બલં દર્પં કામં ક્રોધં ચ સંશ્રિતાઃ |
મામાત્મપરદેહેષુ પ્રદ્વિષન્તોஉભ્યસૂયકાઃ || 18 ||
તાનહં દ્વિષતઃ ક્રૂરાન્સંસારેષુ નરાધમાન |
ક્ષિપામ્યજસ્રમશુભાનાસુરીષ્વેવ યોનિષુ || 19 ||
આસુરીં યોનિમાપન્ના મૂઢા જન્મનિ જન્મનિ |
મામપ્રાપ્યૈવ કૌન્તેય તતો યાન્ત્યધમાં ગતિમ || 20 ||
ત્રિવિધં નરકસ્યેદં દ્વારં નાશનમાત્મનઃ |
કામઃ ક્રોધસ્તથા લોભસ્તસ્માદેતત્ત્રયં ત્યજેત || 21 ||
એતૈર્વિમુક્તઃ કૌન્તેય તમોદ્વારૈસ્ત્રિભિર્નરઃ |
આચરત્યાત્મનઃ શ્રેયસ્તતો યાતિ પરાં ગતિમ || 22 ||
યઃ શાસ્ત્રવિધિમુત્સૃજ્ય વર્તતે કામકારતઃ |
ન સ સિદ્ધિમવાપ્નોતિ ન સુખં ન પરાં ગતિમ || 23 ||
તસ્માચ્છાસ્ત્રં પ્રમાણં તે કાર્યાકાર્યવ્યવસ્થિતૌ |
જ્ઞાત્વા શાસ્ત્રવિધાનોક્તં કર્મ કર્તુમિહાર્હસિ || 24 ||
ઓં તત્સદિતિ શ્રીમદ્ભગવદ્ગીતાસૂપનિષત્સુ બ્રહ્મવિદ્યાયાં યોગશાસ્ત્રે શ્રીકૃષ્ણાર્જુનસંવાદે
દૈવાસુરસંપદ્વિભાગયોગો નામ ષોડશોஉધ્યાયઃ ||16 ||
અથ ષોડશોஉધ્યાયઃ |
શ્રીભગવાનુવાચ |
અભયં સત્ત્વસંશુદ્ધિર્જ્ઞાનયોગવ્યવસ્થિતિઃ |
દાનં દમશ્ચ યજ્ઞશ્ચ સ્વાધ્યાયસ્તપ આર્જવમ || 1 ||
અહિંસા સત્યમક્રોધસ્ત્યાગઃ શાન્તિરપૈશુનમ |
દયા ભૂતેષ્વલોલુપ્ત્વં માર્દવં હ્રીરચાપલમ || 2 ||
તેજઃ ક્ષમા ધૃતિઃ શૌચમદ્રોહો નાતિમાનિતા |
ભવન્તિ સંપદં દૈવીમભિજાતસ્ય ભારત || 3 ||
દમ્ભો દર્પોஉભિમાનશ્ચ ક્રોધઃ પારુષ્યમેવ ચ |
અજ્ઞાનં ચાભિજાતસ્ય પાર્થ સંપદમાસુરીમ || 4 ||
દૈવી સંપદ્વિમોક્ષાય નિબન્ધાયાસુરી મતા |
મા શુચઃ સંપદં દૈવીમભિજાતોஉસિ પાંડવ || 5 ||
દ્વૌ ભૂતસર્ગૌ લોકેஉસ્મિન્દૈવ આસુર એવ ચ |
દૈવો વિસ્તરશઃ પ્રોક્ત આસુરં પાર્થ મે શૃણુ || 6 ||
પ્રવૃત્તિં ચ નિવૃત્તિં ચ જના ન વિદુરાસુરાઃ |
ન શૌચં નાપિ ચાચારો ન સત્યં તેષુ વિદ્યતે || 7 ||
અસત્યમપ્રતિષ્ઠં તે જગદાહુરનીશ્વરમ |
અપરસ્પરસંભૂતં કિમન્યત્કામહૈતુકમ || 8 ||
એતાં દૃષ્ટિમવષ્ટભ્ય નષ્ટાત્માનોஉલ્પબુદ્ધયઃ |
પ્રભવન્ત્યુગ્રકર્માણઃ ક્ષયાય જગતોஉહિતાઃ || 9 ||
કામમાશ્રિત્ય દુષ્પૂરં દમ્ભમાનમદાન્વિતાઃ |
મોહાદ્ગૃહીત્વાસદ્ગ્રાહાન્પ્રવર્તન્તેஉશુચિવ્રતાઃ || 10 ||
ચિન્તામપરિમેયાં ચ પ્રલયાન્તામુપાશ્રિતાઃ |
કામોપભોગપરમા એતાવદિતિ નિશ્ચિતાઃ || 11 ||
આશાપાશશતૈર્બદ્ધાઃ કામક્રોધપરાયણાઃ |
ઈહન્તે કામભોગાર્થમન્યાયેનાર્થસંચયાન || 12 ||
ઇદમદ્ય મયા લબ્ધમિમં પ્રાપ્સ્યે મનોરથમ |
ઇદમસ્તીદમપિ મે ભવિષ્યતિ પુનર્ધનમ || 13 ||
અસૌ મયા હતઃ શત્રુર્હનિષ્યે ચાપરાનપિ |
ઈશ્વરોஉહમહં ભોગી સિદ્ધોஉહં બલવાન્સુખી || 14 ||
આઢ્યોஉભિજનવાનસ્મિ કોஉન્યોસ્તિ સદૃશો મયા |
યક્ષ્યે દાસ્યામિ મોદિષ્ય ઇત્યજ્ઞાનવિમોહિતાઃ || 15 ||
અનેકચિત્તવિભ્રાન્તા મોહજાલસમાવૃતાઃ |
પ્રસક્તાઃ કામભોગેષુ પતન્તિ નરકેஉશુચૌ || 16 ||
આત્મસંભાવિતાઃ સ્તબ્ધા ધનમાનમદાન્વિતાઃ |
યજન્તે નામયજ્ઞૈસ્તે દમ્ભેનાવિધિપૂર્વકમ || 17 ||
અહંકારં બલં દર્પં કામં ક્રોધં ચ સંશ્રિતાઃ |
મામાત્મપરદેહેષુ પ્રદ્વિષન્તોஉભ્યસૂયકાઃ || 18 ||
તાનહં દ્વિષતઃ ક્રૂરાન્સંસારેષુ નરાધમાન |
ક્ષિપામ્યજસ્રમશુભાનાસુરીષ્વેવ યોનિષુ || 19 ||
આસુરીં યોનિમાપન્ના મૂઢા જન્મનિ જન્મનિ |
મામપ્રાપ્યૈવ કૌન્તેય તતો યાન્ત્યધમાં ગતિમ || 20 ||
ત્રિવિધં નરકસ્યેદં દ્વારં નાશનમાત્મનઃ |
કામઃ ક્રોધસ્તથા લોભસ્તસ્માદેતત્ત્રયં ત્યજેત || 21 ||
એતૈર્વિમુક્તઃ કૌન્તેય તમોદ્વારૈસ્ત્રિભિર્નરઃ |
આચરત્યાત્મનઃ શ્રેયસ્તતો યાતિ પરાં ગતિમ || 22 ||
યઃ શાસ્ત્રવિધિમુત્સૃજ્ય વર્તતે કામકારતઃ |
ન સ સિદ્ધિમવાપ્નોતિ ન સુખં ન પરાં ગતિમ || 23 ||
તસ્માચ્છાસ્ત્રં પ્રમાણં તે કાર્યાકાર્યવ્યવસ્થિતૌ |
જ્ઞાત્વા શાસ્ત્રવિધાનોક્તં કર્મ કર્તુમિહાર્હસિ || 24 ||
ઓં તત્સદિતિ શ્રીમદ્ભગવદ્ગીતાસૂપનિષત્સુ બ્રહ્મવિદ્યાયાં યોગશાસ્ત્રે શ્રીકૃષ્ણાર્જુનસંવાદે
દૈવાસુરસંપદ્વિભાગયોગો નામ ષોડશોஉધ્યાયઃ ||16 ||
No comments:
Post a Comment