રચન: વેદ વ્યાસ
અથ સપ્તમોஉધ્યાયઃ |
શ્રીભગવાનુવાચ |
મય્યાસક્તમનાઃ પાર્થ યોગં યુઞ્જન્મદાશ્રયઃ |
અસંશયં સમગ્રં માં યથા જ્ઞાસ્યસિ તચ્છૃણુ || 1 ||
જ્ઞાનં તેஉહં સવિજ્ઞાનમિદં વક્ષ્યામ્યશેષતઃ |
યજ્જ્ઞાત્વા નેહ ભૂયોஉન્યજ્જ્ઞાતવ્યમવશિષ્યતે || 2 ||
મનુષ્યાણાં સહસ્રેષુ કશ્ચિદ્યતતિ સિદ્ધયે |
યતતામપિ સિદ્ધાનાં કશ્ચિન્માં વેત્તિ તત્ત્વતઃ || 3 ||
ભૂમિરાપોஉનલો વાયુઃ ખં મનો બુદ્ધિરેવ ચ |
અહંકાર ઇતીયં મે ભિન્ના પ્રકૃતિરષ્ટધા || 4 ||
અપરેયમિતસ્ત્વન્યાં પ્રકૃતિં વિદ્ધિ મે પરામ |
જીવભૂતાં મહાબાહો યયેદં ધાર્યતે જગત || 5 ||
એતદ્યોનીનિ ભૂતાનિ સર્વાણીત્યુપધારય |
અહં કૃત્સ્નસ્ય જગતઃ પ્રભવઃ પ્રલયસ્તથા || 6 ||
મત્તઃ પરતરં નાન્યત્કિંચિદસ્તિ ધનંજય |
મયિ સર્વમિદં પ્રોતં સૂત્રે મણિગણા ઇવ || 7 ||
રસોஉહમપ્સુ કૌન્તેય પ્રભાસ્મિ શશિસૂર્યયોઃ |
પ્રણવઃ સર્વવેદેષુ શબ્દઃ ખે પૌરુષં નૃષુ || 8 ||
પુણ્યો ગન્ધઃ પૃથિવ્યાં ચ તેજશ્ચાસ્મિ વિભાવસૌ |
જીવનં સર્વભૂતેષુ તપશ્ચાસ્મિ તપસ્વિષુ || 9 ||
બીજં માં સર્વભૂતાનાં વિદ્ધિ પાર્થ સનાતનમ |
બુદ્ધિર્બુદ્ધિમતામસ્મિ તેજસ્તેજસ્વિનામહમ || 10 ||
બલં બલવતાં ચાહં કામરાગવિવર્જિતમ |
ધર્માવિરુદ્ધો ભૂતેષુ કામોஉસ્મિ ભરતર્ષભ || 11 ||
યે ચૈવ સાત્ત્વિકા ભાવા રાજસાસ્તામસાશ્ચ યે |
મત્ત એવેતિ તાન્વિદ્ધિ ન ત્વહં તેષુ તે મયિ || 12 ||
ત્રિભિર્ગુણમયૈર્ભાવૈરેભિઃ સર્વમિદં જગત |
મોહિતં નાભિજાનાતિ મામેભ્યઃ પરમવ્યયમ || 13 ||
દૈવી હ્યેષા ગુણમયી મમ માયા દુરત્યયા |
મામેવ યે પ્રપદ્યન્તે માયામેતાં તરન્તિ તે || 14 ||
ન માં દુષ્કૃતિનો મૂઢાઃ પ્રપદ્યન્તે નરાધમાઃ |
માયયાપહૃતજ્ઞાના આસુરં ભાવમાશ્રિતાઃ || 15 ||
ચતુર્વિધા ભજન્તે માં જનાઃ સુકૃતિનોஉર્જુન |
આર્તો જિજ્ઞાસુરર્થાર્થી જ્ઞાની ચ ભરતર્ષભ || 16 ||
તેષાં જ્ઞાની નિત્યયુક્ત એકભક્તિર્વિશિષ્યતે |
પ્રિયો હિ જ્ઞાનિનોஉત્યર્થમહં સ ચ મમ પ્રિયઃ || 17 ||
ઉદારાઃ સર્વ એવૈતે જ્ઞાની ત્વાત્મૈવ મે મતમ |
આસ્થિતઃ સ હિ યુક્તાત્મા મામેવાનુત્તમાં ગતિમ || 18 ||
બહૂનાં જન્મનામન્તે જ્ઞાનવાન્માં પ્રપદ્યતે |
વાસુદેવઃ સર્વમિતિ સ મહાત્મા સુદુર્લભઃ || 19 ||
કામૈસ્તૈસ્તૈર્હૃતજ્ઞાનાઃ પ્રપદ્યન્તેஉન્યદેવતાઃ |
તં તં નિયમમાસ્થાય પ્રકૃત્યા નિયતાઃ સ્વયા || 20 ||
યો યો યાં યાં તનું ભક્તઃ શ્રદ્ધયાર્ચિતુમિચ્છતિ |
તસ્ય તસ્યાચલાં શ્રદ્ધાં તામેવ વિદધામ્યહમ || 21 ||
સ તયા શ્રદ્ધયા યુક્તસ્તસ્યારાધનમીહતે |
લભતે ચ તતઃ કામાન્મયૈવ વિહિતાન્હિ તાન || 22 ||
અન્તવત્તુ ફલં તેષાં તદ્ભવત્યલ્પમેધસામ |
દેવાન્દેવયજો યાન્તિ મદ્ભક્તા યાન્તિ મામપિ || 23 ||
અવ્યક્તં વ્યક્તિમાપન્નં મન્યન્તે મામબુદ્ધયઃ |
પરં ભાવમજાનન્તો મમાવ્યયમનુત્તમમ || 24 ||
નાહં પ્રકાશઃ સર્વસ્ય યોગમાયાસમાવૃતઃ |
મૂઢોஉયં નાભિજાનાતિ લોકો મામજમવ્યયમ || 25 ||
વેદાહં સમતીતાનિ વર્તમાનાનિ ચાર્જુન |
ભવિષ્યાણિ ચ ભૂતાનિ માં તુ વેદ ન કશ્ચન || 26 ||
ઇચ્છાદ્વેષસમુત્થેન દ્વન્દ્વમોહેન ભારત |
સર્વભૂતાનિ સંમોહં સર્ગે યાન્તિ પરંતપ || 27 ||
યેષાં ત્વન્તગતં પાપં જનાનાં પુણ્યકર્મણામ |
તે દ્વન્દ્વમોહનિર્મુક્તા ભજન્તે માં દૃઢવ્રતાઃ || 28 ||
જરામરણમોક્ષાય મામાશ્રિત્ય યતન્તિ યે |
તે બ્રહ્મ તદ્વિદુઃ કૃત્સ્નમધ્યાત્મં કર્મ ચાખિલમ || 29 ||
સાધિભૂતાધિદૈવં માં સાધિયજ્ઞં ચ યે વિદુઃ |
પ્રયાણકાલેஉપિ ચ માં તે વિદુર્યુક્તચેતસઃ || 30 ||
ઓં તત્સદિતિ શ્રીમદ્ભગવદ્ગીતાસૂપનિષત્સુ બ્રહ્મવિદ્યાયાં યોગશાસ્ત્રે શ્રીકૃષ્ણાર્જુનસંવાદે
જ્ઞાનવિજ્ઞાનયોગો નામ સપ્તમોஉધ્યાયઃ ||7 ||
અથ સપ્તમોஉધ્યાયઃ |
શ્રીભગવાનુવાચ |
મય્યાસક્તમનાઃ પાર્થ યોગં યુઞ્જન્મદાશ્રયઃ |
અસંશયં સમગ્રં માં યથા જ્ઞાસ્યસિ તચ્છૃણુ || 1 ||
જ્ઞાનં તેஉહં સવિજ્ઞાનમિદં વક્ષ્યામ્યશેષતઃ |
યજ્જ્ઞાત્વા નેહ ભૂયોஉન્યજ્જ્ઞાતવ્યમવશિષ્યતે || 2 ||
મનુષ્યાણાં સહસ્રેષુ કશ્ચિદ્યતતિ સિદ્ધયે |
યતતામપિ સિદ્ધાનાં કશ્ચિન્માં વેત્તિ તત્ત્વતઃ || 3 ||
ભૂમિરાપોஉનલો વાયુઃ ખં મનો બુદ્ધિરેવ ચ |
અહંકાર ઇતીયં મે ભિન્ના પ્રકૃતિરષ્ટધા || 4 ||
અપરેયમિતસ્ત્વન્યાં પ્રકૃતિં વિદ્ધિ મે પરામ |
જીવભૂતાં મહાબાહો યયેદં ધાર્યતે જગત || 5 ||
એતદ્યોનીનિ ભૂતાનિ સર્વાણીત્યુપધારય |
અહં કૃત્સ્નસ્ય જગતઃ પ્રભવઃ પ્રલયસ્તથા || 6 ||
મત્તઃ પરતરં નાન્યત્કિંચિદસ્તિ ધનંજય |
મયિ સર્વમિદં પ્રોતં સૂત્રે મણિગણા ઇવ || 7 ||
રસોஉહમપ્સુ કૌન્તેય પ્રભાસ્મિ શશિસૂર્યયોઃ |
પ્રણવઃ સર્વવેદેષુ શબ્દઃ ખે પૌરુષં નૃષુ || 8 ||
પુણ્યો ગન્ધઃ પૃથિવ્યાં ચ તેજશ્ચાસ્મિ વિભાવસૌ |
જીવનં સર્વભૂતેષુ તપશ્ચાસ્મિ તપસ્વિષુ || 9 ||
બીજં માં સર્વભૂતાનાં વિદ્ધિ પાર્થ સનાતનમ |
બુદ્ધિર્બુદ્ધિમતામસ્મિ તેજસ્તેજસ્વિનામહમ || 10 ||
બલં બલવતાં ચાહં કામરાગવિવર્જિતમ |
ધર્માવિરુદ્ધો ભૂતેષુ કામોஉસ્મિ ભરતર્ષભ || 11 ||
યે ચૈવ સાત્ત્વિકા ભાવા રાજસાસ્તામસાશ્ચ યે |
મત્ત એવેતિ તાન્વિદ્ધિ ન ત્વહં તેષુ તે મયિ || 12 ||
ત્રિભિર્ગુણમયૈર્ભાવૈરેભિઃ સર્વમિદં જગત |
મોહિતં નાભિજાનાતિ મામેભ્યઃ પરમવ્યયમ || 13 ||
દૈવી હ્યેષા ગુણમયી મમ માયા દુરત્યયા |
મામેવ યે પ્રપદ્યન્તે માયામેતાં તરન્તિ તે || 14 ||
ન માં દુષ્કૃતિનો મૂઢાઃ પ્રપદ્યન્તે નરાધમાઃ |
માયયાપહૃતજ્ઞાના આસુરં ભાવમાશ્રિતાઃ || 15 ||
ચતુર્વિધા ભજન્તે માં જનાઃ સુકૃતિનોஉર્જુન |
આર્તો જિજ્ઞાસુરર્થાર્થી જ્ઞાની ચ ભરતર્ષભ || 16 ||
તેષાં જ્ઞાની નિત્યયુક્ત એકભક્તિર્વિશિષ્યતે |
પ્રિયો હિ જ્ઞાનિનોஉત્યર્થમહં સ ચ મમ પ્રિયઃ || 17 ||
ઉદારાઃ સર્વ એવૈતે જ્ઞાની ત્વાત્મૈવ મે મતમ |
આસ્થિતઃ સ હિ યુક્તાત્મા મામેવાનુત્તમાં ગતિમ || 18 ||
બહૂનાં જન્મનામન્તે જ્ઞાનવાન્માં પ્રપદ્યતે |
વાસુદેવઃ સર્વમિતિ સ મહાત્મા સુદુર્લભઃ || 19 ||
કામૈસ્તૈસ્તૈર્હૃતજ્ઞાનાઃ પ્રપદ્યન્તેஉન્યદેવતાઃ |
તં તં નિયમમાસ્થાય પ્રકૃત્યા નિયતાઃ સ્વયા || 20 ||
યો યો યાં યાં તનું ભક્તઃ શ્રદ્ધયાર્ચિતુમિચ્છતિ |
તસ્ય તસ્યાચલાં શ્રદ્ધાં તામેવ વિદધામ્યહમ || 21 ||
સ તયા શ્રદ્ધયા યુક્તસ્તસ્યારાધનમીહતે |
લભતે ચ તતઃ કામાન્મયૈવ વિહિતાન્હિ તાન || 22 ||
અન્તવત્તુ ફલં તેષાં તદ્ભવત્યલ્પમેધસામ |
દેવાન્દેવયજો યાન્તિ મદ્ભક્તા યાન્તિ મામપિ || 23 ||
અવ્યક્તં વ્યક્તિમાપન્નં મન્યન્તે મામબુદ્ધયઃ |
પરં ભાવમજાનન્તો મમાવ્યયમનુત્તમમ || 24 ||
નાહં પ્રકાશઃ સર્વસ્ય યોગમાયાસમાવૃતઃ |
મૂઢોஉયં નાભિજાનાતિ લોકો મામજમવ્યયમ || 25 ||
વેદાહં સમતીતાનિ વર્તમાનાનિ ચાર્જુન |
ભવિષ્યાણિ ચ ભૂતાનિ માં તુ વેદ ન કશ્ચન || 26 ||
ઇચ્છાદ્વેષસમુત્થેન દ્વન્દ્વમોહેન ભારત |
સર્વભૂતાનિ સંમોહં સર્ગે યાન્તિ પરંતપ || 27 ||
યેષાં ત્વન્તગતં પાપં જનાનાં પુણ્યકર્મણામ |
તે દ્વન્દ્વમોહનિર્મુક્તા ભજન્તે માં દૃઢવ્રતાઃ || 28 ||
જરામરણમોક્ષાય મામાશ્રિત્ય યતન્તિ યે |
તે બ્રહ્મ તદ્વિદુઃ કૃત્સ્નમધ્યાત્મં કર્મ ચાખિલમ || 29 ||
સાધિભૂતાધિદૈવં માં સાધિયજ્ઞં ચ યે વિદુઃ |
પ્રયાણકાલેஉપિ ચ માં તે વિદુર્યુક્તચેતસઃ || 30 ||
ઓં તત્સદિતિ શ્રીમદ્ભગવદ્ગીતાસૂપનિષત્સુ બ્રહ્મવિદ્યાયાં યોગશાસ્ત્રે શ્રીકૃષ્ણાર્જુનસંવાદે
જ્ઞાનવિજ્ઞાનયોગો નામ સપ્તમોஉધ્યાયઃ ||7 ||
No comments:
Post a Comment